Karel Geirlandt (1919-1989), advocaat en voorzitter van de Vereniging voor het Museum van Hedendaagse Kunst van Gent (VMHK), en Paul De Vree (1909-1982), leraar en voorzitter van het Nationaal Centrum voor Moderne Kunst, hebben in 1961 en 1962 constructief samengewerkt om twee Forum-tentoonstellingen te verwezenlijken in de Sint-Pietersabdij in Gent [zie de brieven van Paul De Vree aan Karel Geirlandt, d.d. 20 juni 1961 & 24 mei 1962]. De Gentenaar en de Antwerpenaar slaan na Forum 62 opnieuw de handen in elkaar om een derde editie op poten te zetten.

Bij het begin van 1963 komt Karel Geirlandt met het voorstel om het Forum-Fonds — een in 1962 opgerichte feitelijke vereniging — om te vormen tot een vereniging zonder winstoogmerk: “dit maakt ons sterk voor alle officiële aanvragen van subsidies en dergelijke” [Karel Geirlandt aan Paul De Vree, d.d. 27 januari 1963]. De Vree vindt het een goed idee en verklaart zich tevens akkoord met de benoeming van drie Gentse bestuurders (John Bultinck (1934-2000), Karel Geirlandt en Roger Matthys (1920-2016)), twee Antwerpse (Paul De Vree en Jack Schelfhout (1930-2007), de trouwe rechterhand van De Vree en tevens penningmeester van het Nationaal Centrum voor Moderne Kunst, en één Brusselse, Jean Vanden Abeelen (1917-1986), een advocaat, die in de Belgische kunstwereld ruime bekendheid geniet onder zijn pseudoniem, Jean Dypréau. Op 20 maart 1963 zijn alle handtekeningen binnen en kunnen de statuten naar het Belgisch Staatsblad worden verstuurd.

Op 24 maart 1963 berichten De Vree en Schelfhout echter aan Geirlandt dat zij het niet meer wenselijk achten om het Forum-Fonds “onder de voorgestelde vorm” op te richten [Paul De Vree en Jack Schelfhout aan Karel Geirlandt, d.d. 24 maart 1963]. De nieuwe vzw zien zij immers als “een kopij van het Nationaal Centrum voor Moderne Kunst”. Het heeft hen ten slotte “tevens verwonderd dat voor de raad van beheer van Forum-Fonds een lid werd voorgesteld dat niets met de formule (…) heeft te maken. Het is niet omdat de Heer Vandenabeele [sic] iets gevraagd wordt, dat hij in het bestuur dient te treden”.

Karel Geirlandt wacht vier dagen vooraleer hij reageert. In een bijzonder scherpe brief poogt hij alle door De Vree en Schelfhout te berde gebrachte bezwaren te pareren. Hij licht onder meer toe dat het oorspronkelijke idee om Forum 63 op te vatten als een kunstbeurs afgeschoten werd door Adelbert Van de Walle (1922-2006), de conservator van het Museum voor Sierkunst en Industriële Vormgeving en de intendant van de Sint-Pietersabdij. Hij gaat ook in op het voorbehoud tegen Jean Dypréau. Dat er een haar in de boter zit tussen De Vree en Dypréau heeft volgens de Gentse advocaat te maken met de ‘Bochum-moeilijkheden’. Geirlandt verwijst naar de problemen die gerezen zijn tijdens de voorbereiding van de expo Profile II – Belgische Kunst heute, die op 21 april 1963 geopend wordt in de Städtische Kunstgalerie Bochum. De samenwerking tussen de twee aangestelde curatoren, De Vree en Dypréau, verloopt allerminst vlot. “Doch moet Forum daarmede rekening houden?,” vraagt Geirlandt zich openlijk af.

Een belangrijker twistpunt betreft evenwel de instantie die Forum 63organiseert. In hun brandbrief stellen De Vree en Schelfhout dat ze Forumbeschouwen als “een door het Nationaal Centrum voor Moderne Kunst zo mogelijk te verwezenlijken kunsttentoonstelling in samenwerking met haar verenigingen-leden”, terwijl Geirlandt de expo ziet als een “autonome manifestatie waarvan het belang het eigen beheer [lees: het Forum-Fonds] wettigt”. Forum is dus de inzet geworden van een heuse machtsstrijd. Na de oprichting van het Forum-Fonds liggen de kaarten inderdaad anders. In de raad van bestuur van het Nationaal Centrum is Geirlandt de enige Gentenaar. In de beheerraad van het Forum-Fonds zetelt Geirlandt met twee getrouwen (Bultinck & Matthys), tegenover slechts twee Antwerpenaren en de Brusselaar Dypréau, met wie Geirlandt het wèl en De Vree het níet zo goed kan vinden. Op het einde van zijn brief stelt de voorzitter van de VMHK de Antwerpenaren voor het blok: trekken zij zich terug als beheerders van het Forum-Fonds of niet — treedt het Nationaal Centrum samen met het Forum-Fonds op als inrichter van Forum 63 of niet?

Het antwoord van De Vree en Schelfhout laat slechts een dag op zich wachten. Terwijl ze al hun standpunten bevestigen, geven ze tevens aan dat ze lid wensen te blijven van het Forum-Fonds en het welslagen van Forum 63 niet in de weg willen staan: “laat de wagen maar rollen” [Paul De Vree en JackSchelfhout aan Karel Geirlandt, d.d. 29 maart 1963]. De Antwerpse en Gentse confraters ontmoeten elkaar op 4 april 1963 ten huize Geirlandt, waar alle plooien worden gladgestreken.

Wanneer kort hierna de kunstenaars geïnviteerd worden om deel te nemen aan Forum 63, blijkt wie de veldslag heeft gewonnen. De uitnodiging wordt verstuurd namens het Forum-Fonds. Ook het op het briefpapier vermelde postrekeningnummer is dat van de nieuwe vereniging. Karel Geirlandt en zijn Gentse kunstbroeders trekken aan het langste eind.

Op 1 juni 1963 opent Forum 63 de deuren in het Gentse Centrum voor Kunstambachten (Sint-Pietersabdij). Met 51 buitenlandse en 39 Belgische deelnemers is de derde aflevering van Forum weliswaar de meest omvangrijke en prestigieuze, maar tevens ook de laatste editie.

Met dank aan: Simon Delobel, Toni Geirlandt, Carlos Montalvo, Oriana Lemmens en Cateau Robberechts.