Gent, speelveld van de beeldende kunst (1957-1987)
 
Koen Brams
Brief van
Werner Verstraetenaan
Willem M. Roggeman27.09.1957

Op 8 september 1957 is de Brusselse dichter Willem M. Roggeman (1935) samen met zijn Aalsterse collega Ben Cami (1920-2004) te gast in het lokaal van de in datzelfde jaar opgerichte Dendermondse kunstkring Celbeton. Beide dragen poëzie voor. Roggeman presenteert de cyclus waarmee hij in het najaar van 1956 de eerste prijs behaalde (in de categorie Poëzie) van een literaire wedstrijd die werd uitgeschreven door het Antwerpse tijdschrift Het Cahier, uitgegeven door de Antwerpse kunstkring De Nevelvlek. De gedichten zullen eerst worden gepubliceerd in nr. 6-7 van Het Cahier en daarna onder de titel Tijdelijk isolement in Roggemans debuut, Rhapsodie in blue (De Sikkel, Antwerpen, 1958).

Tijdens de Celbeton-avond in september ’57 komt het vermoedelijk tot een ontmoeting tussen Roggeman en de Wichelse poëet Werner Verstraeten (1937-1986), de initiatiefnemer en mede-oprichter van Celbeton. De voorman van de Dendermondse kunstvereniging is in die periode bijzonder actief als literator. Een eerste bundel, Ontwijding getiteld, blijft onuitgegeven, maar zijn tweede bundel, Zeventien hutten, is reeds in mei 1957 op kosten van de dichter gedrukt door Wetteraar Leo Drieghe. In september heeft Verstraeten al een derde poëziealbum in de steigers staan, waarvan de werktitel Meisjesschool is. Wanneer hij op 27 september 1957 een brief richt aan Willem M. Roggeman, heeft hij ook reeds een verhaal op papier gezet, De voedselrapers getiteld, dat hij wil bezorgen aan het Nederlandse tijdschrift Podium. Hij heeft op dat moment ook al minstens een roman geschreven, maar die is door toedoen van zijn ouders in de kachel beland. Dit ligt de oudste zoon van dertien kinderen zwaar op de maag en zal hem doen besluiten om het ouderlijke nest te verlaten. Hij wil zijn roman herschrijven en denkt eraan mee te dingen naar de Leo J. Kryn-prijs, een vierjaarlijkse prijs die georganiseerd wordt door uitgeverij Manteau.

Verstraeten wil het niet alleen maken als letterkundige. Hij ziet voor zichzelf ook de rol van kunstpromotor weggelegd, getuige zijn daadkracht om samen met de Dendermondse onderwijzer en schrijver Adolf Merckx over te gaan tot de oprichting van Celbeton. Daarnaast ijvert hij er ook voor om een festival op poten te zetten. Nadat pogingen in die zin in Overmere-Donk en daarna in Dendermonde niet realiseerbaar blijken, werpt zijn vriend, beeldend kunstenaar Paul Van Gysegem hem een reddingsboei toe. De in Gent woonachtige tekenaar, schilder en beeldhouwer weet zich te verzekeren van het Lakenmetershuis in Gent, waar het festival Manifest-Tijd-Jongeren in december 1957 plaatsvindt. Verstraeten wil in Dendermonde tevens een academische zitting organiseren ter ere van de in het provinciestadje in 1896 geboren modernistische schrijver Gaston Burssens (1896-1965). Hiervoor neemt hij contact met de hoge ambtenaar en literator Karel Jonckheere en uiteraard ook met de feesteling. In een brief aan Burssens stelt hij het plan als volgt voor: “Het zal er zeker niet plechtig of burgerlijk toegaan, wij zijn allemaal jongeren die een voortrekker uit de avantgarde willen huldigen. Louter zo maar. Met geen ander doel!” Verstraeten wil Burssens niet alleen vieren, hij contacteert hem ook in het kader van zijn plannen om samen met de regisseurs Bert Parloor en Lode Rigouts theatervoorstellingen te realiseren. Hij wil weten of Burssens ook nog een theaterstuk in de aanbieding heeft. Of Burssens op dit verzoek gereageerd heeft, is niet bekend. Zowel de viering van Burssens als de opvoeringen van theaterstukken worden niet verwezenlijkt.

Een vereniging in Dendermonde, een festival in Overmere-Donk, Dendermonde of Gent, een huldiging van een literair monument in Dendermonde en plannen om theater op de planken te brengen — nog is Verstraetens honger om te organiseren niet gestild. Wanneer hij na het afscheid van het ouderlijke huis naar Gent trekt en korte tijd een woning deelt met beeldend kunstenaar Raf Opstaele (1934-2018) aan de Graslei 8 (vlakbij het artistieke café De draak), wil hij beginnen met een privébar, naar het model van het Antwerpse jazzcafé Gard Sivik. Uit de brief die hij op 27 september 1957 naar Willem M. Roggeman stuurt, blijkt tenslotte dat hij ook plannen heeft om met een tijdschrift te beginnen en dat hij daar de Nederlandse auteur Cornelis Bastiaan Vaandrager (1935-1992) bij wil betrekken. Roggeman heeft reeds twee gedichten ingestuurd en Verstraeten heeft al drie abonnementen geworven, maar het blijft nadien enige tijd stil rond het tijdschriftproject. In december pikt Verstraeten het idee terug op en vraagt hij Adolf Merckx of hij er bezwaar tegen zou hebben dat het tijdschrift — dat hij nu wil leiden samen met zijn verloofde Inez Vandeghinste (1935-2015) — de naam zou dragen van de Dendermondse kunstkring: Celbeton. Het antwoord van Merckx is niet bekend. Wel is geweten dat Verstraeten enige maanden later opnieuw plannen opvat om een tijdschrift uit te geven, waarvoor hij ditmaal de titel Pokus bedenkt. Het tijdschrift zal het levenslicht niet zien, maar het zal Verstraetens laatste truukje niet zijn.

Met dank aan: Simon Delobel, Daniëlle Palmans (Letterenhuis) en Willem M. Roggeman.

Brief van Werner Verstraeten aan Willem M. Roggeman, 27.09.1957, Letterenhuis, Antwerpen
Willem M. Roggeman, Rhapsodie in blue, De Sikkel, Antwerpen, 1958
 
Brief van
Robrecht Vermeire aan
Staf Vermeire
26.01.1955
Brief van
Paul Snoekaan
Paul De Ryck
30.08.1955
Brief van
Werner Verstraetenaan
Paul Van Gysegem
01.09.1957
Brief van
Werner Verstraetenaan
Willem M. Roggeman
27.09.1957
Brief van
Albert Mariënaan
Peter Dietrich
12.01.1959
Brief van
Luc Peireaan
Georges Chabot
05.02.1960
Brief van
Paul De Vreeaan
Karel Geirlandt
20.06.1961
Brief van
Paul De Vreeaan
Karel Geirlandt
24.05.1962
Brief van
Karel Geirlandtaan
Paul De Vree en Jack Schelfhout
28.03.1963
Brief van
Marcel Duchampaan
Paul Eeckhout
22.03.1964
Brief van
René Magritteaan
de organisatoren van het 51ste Salon voor Schone Kunsten (Gent)
14.09.1965
Brief van
Mark Verstocktaan
Yves De Smet
22.12.1965
Brief van
Jenny Van Driesscheaan
Jan Van Den Abbeel
01.02.1966
Brief van
Fernand Auweraaan
Jan Emiel Daele
15.10.1967
Brief van
Edy de Wildeaan
Nieuwe Rococo
22.11.1967
Brief van
Yves De Smetaan
Amédée Cortier
03.06.1969
Letter experiment Philippe Van Snick 11.1969
Brief van
Kristien De Witteaan
Suzanne Caura en Joseph Willaert
27.05.1970
Postkaart
van Johan Van Geluweaan
Robert Clicque
11.1971
Brief van
Joseph Willaertaan
René Heyvaert
22.12.1971
Brief van
Claude Vanderschuerenaan
de leden van Studio E
25.04.1973
Brief van
Jan Vercruysseaan
Pjeroo Roobjee
19.06.1973
Brief van
Stanislas Van der Bremptaan
Max Selen
19.10.1973
Brief van
Jan Hoetaan
Karel Dierickx
24.12.1974
Brief van
René Heyvaertaan
Anne-Marie Jacobs
16.02.1975
Brief van
Bryan Greenaan
Robert Clicque
05.1967
Overlijdensbericht van Jean-F. Warie-SCHWIND 28.05.1976
Brief van
de redactie van de Haagse Postaan
Candid
05.09.1977
Brief van
Jan Hoetaan
Robert Vandewege
25.04.1978
Brief van
Wim Van Muldersaan
Danny Devos
08.02.1979
Brief van
N.N.aan
IPEM
s.d. (c. 1980)
Brief van
James Lee Byarsaan
Jan Hoet
17.05.1980
Brief van
Ann Decaesteckeraan
Cultureel Comité Sint-Amandsberg & Stichting Mevr. J. Dhondt-Dhaenens
18.01.1982
Brief van
Raoul De Keyseraan
Jan Hoet
12.05.1982
Postkaart
van René Heyvaertaan
Sigefride Hautman en Narcisse Tordoir
20.10.1983
Brief van
Jan Vercruysseaan
Jo Coucke
13.06.1985
Brief van
Koen Vosaan
de pers
30.09.1985
Brief van
Yves De Smetaan
Jo Coucke
18.07.1985
Brief van
Patrick Van Caeckenberghaan
Marc Goethals
12.02.1986
Brief van
Dan Van Severenaan
de Culturele dienst van de A.S.L.K.
02.03.1986
Brief van
Kasper Königaan
Bart Cassiman
03.03.1986
Brief van
Herman Van Hoveaan
Dan Van Severen
17.03.1986
Brief van
Trudo Engelsaan
Claude Yande
s.d. (zomer 1986)
Brief van
Kasper Königaan
Bart Cassiman
23.01.1987
Brief van
Philippe Vandenbergaan
Franklin Engeln
16.02.1987
Brief van
Franklin Engelnaan
Philippe Vandenberg
09.05.1987
Brief van
Jan Vercruysseaan
Joost Declercq
10.1986
Mail art project van Danny Devos 08.1981
Postkaart
van Marcel Broodthaersaan
Karel Geirlandt
01.03.1974
Brief van
William Graatsmaaan
Amédée Cortier
31.01.1971